Hemoroidy, nazywane także guzkami krwawniczymi lub żylakami odbytu, to bardzo częsta dolegliwość, o której wielu pacjentów wstydzi się mówić. Problemy z hemoroidami mogą dotyczyć zarówno osób młodych, jak i starszych, a objawy – takie jak krwawienie, ból, swędzenie czy uczucie dyskomfortu – potrafią skutecznie utrudniać codzienne życie.
W tym artykule w prosty i zrozumiały sposób odpowiemy na najczęściej zadawane pytania: skąd biorą się hemoroidy, jakie są ich objawy, jak wygląda leczenie hemoroidów i co można zrobić, aby im zapobiegać. Dowiesz się także, kiedy warto zgłosić się do lekarza proktologa i jakie metody leczenia są obecnie dostępne.
Czym są hemoroidy?
Hemoroidy - guzki krwawnicze, to naturalne skupiska naczyń żylno-tętniczych w kanale odbytu, pełniące rolę uszczelnienia/anatomicznego wsparcia przy oddawaniu moczu i kału. Problem zaczyna się, gdy guzki wydłużają się, powiększają i nie cofają się prawidłowo — wtedy mamy do czynienia z chorobą hemoroidalną.
Objawy i typy hemoroidów – co może niepokoić?
Typowe objawy to:
- Krwawienie — jasnoczerwona krew na papierze, stolcu lub w toalecie
- Świąd, pieczenie, dyskomfort w okolicy odbytu
- Uczucie niepełnego wypróżnienia, wydzielanie śluzu
- Obrzęk lub bolesne guzki (często przy zakrzepicy)
Z medycznego punktu widzenia wyróżniamy:
- Hemoroidy wewnętrzne – bezbolesne krwawienie, symetryczne, mogą wypadać (stopnie I–IV)
- Hemoroidy zewnętrzne – widoczne, często bolesne, szczególnie przy zakrzepicy
Stopnie nasilenia hemoroidów:
- Powiększone guzki bez wypadania
- Wypadają przy defekacji, samoistnie się cofają
- Wymagają ręcznego odprowadzenia
- Ciągle wystają, często zakrzepnięte
Przyczyny i czynniki ryzyka – co sprzyja chorobie?
Większość przypadków hemoroidów związana jest ze zwiększonym ciśnieniem żylnym w rejonie odbytu, wywołanym przez:
- Zaparcia, silne parcie, siedzący tryb życia
- Niska zawartość błonnika, odwodnienie
- Ciąża i poród
- Otyłość, wiek, predyspozycje genetyczne
- Nadużywanie alkoholu, długie siedzenie na toalecie
Diagnostyka hemoroidów – jak wygląda wizyta u proktologa?
Wielu pacjentów obawia się wizyty u proktologa, bo nie wiedzą, jak wygląda badanie. Tymczasem diagnostyka hemoroidów jest zazwyczaj szybka, mało inwazyjna i bezpieczna. Lekarz proktolog krok po kroku:
- Wywiad lekarski – na początku specjalista zadaje pytania o objawy: czy występuje krwawienie, ból, świąd, wypadanie guzków, czy pacjent cierpi na zaparcia, jak wygląda dieta i styl życia. To bardzo ważny etap, który pozwala zrozumieć przyczyny dolegliwości.
- Badanie fizykalne – lekarz ocenia okolice odbytu, sprawdza, czy widoczne są zmiany skórne, obrzęki lub guzki hemoroidalne zewnętrzne.
- Badanie per rectum (przez odbyt, palcem) – to podstawowa metoda oceny odbytnicy. Pozwala wykryć guzki wewnętrzne, ocenić ich bolesność, stopień zaawansowania, a także wykluczyć inne choroby (np. polipy czy zmiany nowotworowe). Badanie trwa zaledwie kilkadziesiąt sekund i nie wymaga specjalnego przygotowania.
- Dodatkowe badania – w niektórych przypadkach lekarz może zaproponować anoskopię lub rektoskopię, które umożliwiają dokładniejsze obejrzenie wnętrza odbytnicy przy użyciu specjalnych wzierników. Te badania są krótkie i zazwyczaj wykonywane bez znieczulenia.
- Ocena stopnia zaawansowania hemoroidów – na podstawie badania lekarz określa, czy guzki są w I, II, III czy IV stopniu. Od tego zależy sposób leczenia – od zmian stylu życia i leków po zabiegi.
- Propozycja leczenia – jeżeli zmiany są niewielkie, wystarczy leczenie zachowawcze - dieta, maści, czopki. Natomiast w przypadku bardziej zaawansowanej choroby proktolog może zaproponować małoinwazyjny zabieg, np. gumkowanie hemoroidów - metoda Barrona. Polega ono na założeniu specjalnej gumowej opaski na guzek wewnętrzny, co powoduje jego niedokrwienie, obumarcie i odpadnięcie w ciągu kilku dni.
Jak zapobiegać - klucz do unikania nowotworów
- Codzienna dieta wysokobłonnikowa i odpowiednie nawodnienie
- Regularny ruch, unikanie siedzenia
- Higiena osobista – prysznic po wypróżnieniu, miękki papier lub nawilżane chusteczki, przewiewna bielizna
- Nie należy nadmiernie napinać podczas wypróżnień
- Monitoruj stan — regularne badania, gdy objawy się nasilają
Najczęściej zadawane pytania o hemoroidy
1. Czy hemoroidy są zaraźliwe?
Nie. Hemoroidy nie są chorobą zakaźną i nie można się nimi „zarazić” ani przez kontakt fizyczny, ani przez używanie wspólnych toalet. Hemoroidy to naturalne struktury naczyniowe, które ma każdy człowiek – problem pojawia się dopiero wtedy, gdy dochodzi do ich powiększenia, stanu zapalnego i przesunięcia w dół. To proces związany głównie z trybem życia, dietą, ciążą, wiekiem lub predyspozycjami genetycznymi. Jeśli więc masz hemoroidy, nie stanowią one zagrożenia dla innych osób, ale wymagają leczenia i zmiany codziennych nawyków.
2. Czy hemoroidy same ustąpią?
W początkowym stadium hemoroidy mogą samoistnie ustąpić, zwłaszcza jeśli pacjent zmieni styl życia: zacznie jeść więcej błonnika, pić więcej wody, unikać zaparć i długiego siedzenia w toalecie. Wtedy objawy – takie jak krwawienie, pieczenie czy swędzenie – mogą całkowicie zniknąć.
Niestety, u wielu osób problem powraca, bo przyczyny np. zaparcia, siedzący tryb życia, ciąża, otyłość) nadal działają. W bardziej zaawansowanych stadiach (III–IV stopnia, hemoroidy same nie znikają i konieczne jest leczenie zabiegowe – np. gumkowanie metodą Barrona. Dlatego warto zgłosić się do lekarza proktologa jak najwcześniej – wtedy szanse na wyleczenie bez zabiegu są największe.
3. Kiedy krwawienie to alarm?
Niewielkie krwawienie przy hemoroidach - jasnoczerwona krew na papierze toaletowym lub krople krwi w toalecie, jest częstym objawem i zwykle nie stanowi zagrożenia.
Alarmem jest jednak nagłe, obfite krwawienie, które nie ustaje, powoduje osłabienie lub zawroty głowy. W takiej sytuacji trzeba natychmiast zgłosić się do lekarza lub na izbę przyjęć.
Krwawienie z odbytu nie zawsze oznacza hemoroidy. Może być także objawem polipów jelita grubego, szczeliny odbytu, a nawet raka jelita grubego. Dlatego każdy epizod krwawienia powinien być skonsultowany z proktologiem – lekarz zbada przyczynę i wdroży odpowiednie leczenie.
4. Jak rozróżnić hemoroidy wewnętrzne i zewnętrzne?
Hemoroidy wewnętrzne znajdują się wewnątrz odbytu. Najczęściej dają objawy w postaci bezbolesnego krwawienia. Czasem mogą wypadać na zewnątrz podczas wypróżniania (w zaawansowanych stadiach), ale zazwyczaj nie powodują bólu.
Hemoroidy zewnętrzne zlokalizowane są na brzegu odbytu i są często widoczne lub wyczuwalne jako guzki. Mogą być bolesne, szczególnie jeśli dojdzie do ich zakrzepicy tzw. zakrzepica hemoroidalna. Towarzyszą im też objawy takie jak obrzęk, świąd i dyskomfort podczas siedzenia.
W praktyce pacjent nie zawsze jest w stanie samodzielnie odróżnić rodzaj hemoroidów. Dlatego kluczowa jest konsultacja u lekarza, który na podstawie badania określi rodzaj i stopień zaawansowania choroby, a następnie zaproponuje właściwe leczenie.
Wizyta proktologiczna
Jeśli zauważasz u siebie objawy takie jak krwawienie z odbytu, ból, świąd, dyskomfort czy wypadające guzki, nie czekaj – umów się na konsultację u proktologa. Specjalista pomoże ustalić stopień zaawansowania choroby hemoroidalnej i dobierze najlepszą metodę leczenia.
Zadbaj o swoje zdrowie – zapisz się na wizytę już dziś i odzyskaj komfort życia bez bólu i wstydu.