Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) jest kluczowym elementem polskiego systemu ochrony zdrowia. Dzięki POZ, każda osoba uprawniona do świadczeń ma dostęp do kompleksowej opieki zdrowotnej, która obejmuje zarówno profilaktykę, diagnostykę, jak i leczenie. POZ to również usługi świadczone w najbliższym otoczeniu pacjenta – w przychodniach, poradniach, gabinetach, a także w domach pacjentów. Celem POZ jest zapewnienie opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania pacjenta, co zwiększa dostępność usług i umożliwia szybszą reakcję na potrzeby zdrowotne.
Zasady funkcjonowania POZ
Podstawowa opieka zdrowotna obejmuje osoby zamieszkałe lub przebywające na terytorium Polski, które są uprawnione do świadczeń zdrowotnych. Celem POZ jest zapewnienie kompleksowej i skoordynowanej opieki w miejscu zamieszkania pacjenta. Świadczenia w ramach POZ realizowane są przede wszystkim:
- Ambulatoryjnie, w gabinetach lekarskich, poradniach lub przychodniach.
- W domu pacjenta – w przypadkach medycznie uzasadnionych, takich jak opieka nad osobami starszymi, przewlekle chorymi, czy z ograniczoną sprawnością, także w placówkach typu domy pomocy społecznej.
- Profilaktyczna opieka nad dziećmi i młodzieżą – realizowana przez pielęgniarki i higienistki w środowisku nauczania i wychowania.
Wybór lekarza, pielęgniarki, położnej
Pacjent ma prawo do wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej POZ, co pozwala na bardziej indywidualną i długofalową opiekę. Wybór dokonuje się poprzez złożenie pisemnej deklaracji w wybranej przychodni, którą pacjent wybiera na podstawie swoich potrzeb zdrowotnych. Warto pamiętać, że wybór ten jest niezbędny do uzyskania pełnego dostępu do świadczeń POZ.
Zintegrowany Informator Pacjenta (ZIP) to system, który umożliwia wygodne zarządzanie deklaracjami. Dzięki niemu pacjent może w każdej chwili sprawdzić, do którego lekarza, pielęgniarki, położnej oraz w jakiej przychodni złożył deklarację.
Godziny dostępności świadczeń
Świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej dostępne są od poniedziałku do piątku, w godzinach 8:00–18:00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. W przypadku pilnych potrzeb zdrowotnych, pacjenci mogą skorzystać z:
- Nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej – dostępnej w dni powszednie od 18:00 do 8:00 rano dnia następnego oraz całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy.
- Opieki profilaktycznej nad dziećmi i młodzieżą – realizowanej w godzinach lekcyjnych, zgodnie z harmonogramem pracy szkół.
Informacje o dostępnych przychodniach oraz gabinetach współpracujących z NFZ można znaleźć w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta (ZIP).
Zakres świadczeń w ramach POZ
Świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej obejmują szeroki wachlarz usług, których celem jest zapewnienie kompleksowej opieki zdrowotnej dla pacjentów. Należą do nich m.in.:
1. Świadczenia lekarza POZ
Lekarze POZ oferują usługi w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia:
- Profilaktyka chorób – badania okresowe, porady zdrowotne, szczepienia ochronne.
- Choroby układu krążenia – diagnostyka, porady oraz leczenie.
- Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa – np. EKG, RTG, USG.
- Kierowanie na badania specjalistyczne i leczenie szpitalne.
- Rehabilitacja i leczenie uzdrowiskowe.
- Transport sanitarno-medyczny – wystawianie zleceń na przewóz.
2. Świadczenia pielęgniarki POZ
Pielęgniarki POZ zapewniają opiekę profilaktyczną oraz leczenie:
- Profilaktyka zdrowia dzieci i młodzieży – wizyty patronażowe, testy przesiewowe wśród dzieci.
- Leczenie – wykonywanie iniekcji, zabiegów, opieka nad pacjentami w domu.
- Rehabilitacja – pomoc dla pacjentów z ograniczoną sprawnością.
- Pielęgniarskie wsparcie w opiece nad osobami przewlekle chorymi.
3. Świadczenia położnej POZ
Położne POZ odpowiadają za:
- Opiekę przedporodową – edukacja dla kobiet w ciąży, kontrola stanu zdrowia.
- Opiekę po porodzie – wizyty patronażowe, opieka nad noworodkiem i niemowlęciem.
- Opiekę ginekologiczną – pomoc w leczeniu chorób ginekologicznych oraz rehabilitacja po operacjach.
Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) w Polsce zapewnia kompleksową, dostępną i skoordynowaną opiekę zdrowotną, której celem jest utrzymanie zdrowia pacjentów w jak najlepszej kondycji. Dzięki dostępowi do szerokiej gamy usług, od profilaktyki po specjalistyczną opiekę, POZ jest fundamentem systemu ochrony zdrowia. Pacjenci mogą liczyć na pomoc lekarzy, pielęgniarek i położnych, którzy oferują pełną opiekę w ramach zarówno ambulatoryjnych wizyt, jak i opieki domowej.