Zasady funkcjonowania
Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) jest częścią systemu opieki zdrowotnej, zapewniającą wszystkim osobom uprawnionym do świadczeń zamieszkałym/przebywającym na terytorium Polski kompleksowe i skoordynowane świadczenia opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania. Świadczenia udzielane są w warunkach ambulatoryjnych (w gabinecie, poradni lub przychodni), a w przypadkach uzasadnionych medycznie, także w domu pacjenta (również w domu pomocy społecznej). Obejmują także profilaktyczną opiekę nad dziećmi i młodzieżą sprawowaną przez pielęgniarkę/higienistkę w środowisku nauczania i wychowania.
Funkcjonowanie POZ (za wyjątkiem świadczeń profilaktycznej opieki nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania oraz świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ) oparte jest na prawie do imiennego wyboru lekarza, pielęgniarki, położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Wyboru dokonujesz poprzez złożenie pisemnej deklaracji u lekarza, pielęgniarki, położnej podstawowej opieki zdrowotnej w wybranej przez Ciebie przychodni.
Jeżeli masz już konto w Zintegrowanym Informatorze Pacjenta, po zalogowaniu się do serwisu możesz sprawdzić na stronie Deklaracje POZ w zakładce Rejestr Usług Medycznych, do którego lekarza, pielęgniarki, położnej oraz w której przychodni złożyłeś deklarację.
Dostępność świadczeń
Świadczenia POZ - za wyjątkiem świadczeń profilaktycznej opieki nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania oraz świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ - udzielane są w dni powszednie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.
Świadczenia profilaktycznej opieki nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania udzielane są w dni powszednie od poniedziałku do piątku (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy), w godzinach lekcyjnych, zgodnie z harmonogramem pracy szkół.
Świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w POZ dostępne są w dni powszednie w godzinach od 18.00 do 8.00 rano dnia następnego, oraz całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy.
Informację o miejscach udzielania świadczeń, gabinetach i przychodniach, które zawarły umowę z NFZ, znajdziesz w zakładce Gdzie się leczyć Zintegrowanego Informatora Pacjenta (ZIP).
Zakres świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej
Zarówno wykazy świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, jak też szczegółowo, zakresy zadań realizowanych w ramach tych świadczeń określają przepisy rozporządzeń Ministra Zdrowia.
Lekarz POZ
Świadczenia lekarza POZ obejmują:
- profilaktykę chorób, w tym badania i porady w ramach profilaktyki wieku rozwojowego oraz szczepienia ochronne,
- świadczenia profilaktyki chorób układu krążenia,
- udzielanie porad w leczeniu schorzeń, w tym zapewnienie diagnostyki laboratoryjnej oraz obrazowej i nieobrazowej (EKG, RTG, USG) zgodnie z obowiązującym wykazem,
- wykonywanie zabiegów w gabinecie zabiegowym i w domu pacjenta,
- orzekanie o stanie zdrowia,
- inne świadczenia wynikające z potrzeb populacji objętej opieką, w tym: kierowanie do poradni specjalistycznych i na leczenie szpitalne, kierowanie na rehabilitację i leczenie uzdrowiskowe, kwalifikowanie doświadczeń transportu sanitarnego w POZ i wystawianie zleceń przewozów, wystawianie zleceń na realizację świadczeń pozostających w zakresie zadań pielęgniarki POZ, wystawianie zaświadczeń dotyczących stanu zdrowia pacjenta.
Pielęgniarka POZ
Świadczenia pielęgniarki POZ obejmują kompleksową opiekę pielęgniarską nad osobą, rodziną, społecznością w środowisku zamieszkania, z uwzględnieniem miejsca udzielania świadczeń, takie jak:
- świadczenia profilaktyczne u dzieci w wieku 0-6 r.ż., w tym:
- wizyty patronażowe w 3-4.(trzecim-czwartym) miesiącu zycia i - o ile w czasie tej wizyty zostały stwierdzone zaburzenia stanu zdrowia dziecka - także w 9. (dziewiątym) miesiącu życia dziecka,
- testy przesiewowe w 12. (dwunastym) miesiącu życia dziecka oraz w wieku 2, 4 i 5 lat;
- świadczenia profilaktyki gruźlicy;
- świadczenia lecznicze, w tym: wykonywanie iniekcji i zabiegów na podstawie zleceń lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego w gabinecie pielęgniarki POZ i w domu pacjenta;
- świadczenia diagnostyczne, w tym: pobieranie materiałów do badań diagnostycznych na podstawie zlecenia lekarza POZ, w sytuacji gdy pobranie z przyczyn medycznych powinno być zrealizowane w domu pacjenta;
- świadczenia pielęgnacyjne i rehabilitacyjne, w szczególności dla osób, u których występuje ograniczenie sprawności psychofizycznej w wyniku choroby.
Położna POZ
Świadczenia położnej POZ obejmują kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczo-neonatologiczno-ginekologiczną nad populacją objętą opieką, w tym:
- edukację w zakresie planowania rodziny;
- opiekę w okresie ciąży, porodu i połogu, w tym edukację przedporodową realizowaną u kobiet w ciąży (w tym w ciąży wysokiego ryzyka), począwszy od 21. (dwudziestego pierwszego) tygodnia ciąży do terminu rozwiązania;
- opiekę nad kobietą, noworodkiem i niemowlęciem do ukończenia 2. (drugiego) miesiąca życia, realizowaną w ramach wizyt patronażowych;
- opiekę w chorobach ginekologicznych, w tym opiekę pielęgnacyjną nad kobietą po operacji ginekologicznej lub onkologiczno-ginekologicznej obejmującą okres od momentu wypisu ze szpitala do całkowitego zagojenia się rany pooperacyjnej, realizowane na podstawie skierowania lekarza oddziału, który wykonał operację;
- wykonywanie zgodnie z posiadanymi kompetencjami, iniekcji i zabiegów na podstawie zleceń innych lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego, w gabinecie położnej poz i w domu pacjenta;
- pobieranie materiału z szyjki macicy do przesiewowego badania cytologicznego w ramach Programu profilaktyki raka szyjki macicy, o ile umowa świadczeniodawcy z Funduszem obejmuje powyższe świadczenie;
- opiekę nad kobietą w każdym okresie jej życia.
Lista badań dostępnych w POZ
Badania hematologiczne:
- morfologia krwi obwodowej z płytkami krwi,
- morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi,
- retykulocyty,
- odczyn opadania krwinek czerwonych (OB).
Badania biochemiczne i immunochemiczne w surowicy krwi:
- sód,
- potas,
- wapń zjonizowany,
- żelazo,
- żelazo – całkowita zdolność wiązania (TIBC),
- stężenie transferyny,
- stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c),
- mocznik,
- kreatynina,
- glukoza,
- test obciążenia glukozą,
- białko całkowite,
- proteinogram,
- albumina,
- białko C-reaktywne (CRP),
- kwas moczowy,
- cholesterol całkowity,
- cholesterol-HDL,
- cholesterol-LDL,
- triglicerydy (TG),
- bilirubina całkowita,
- bilirubina bezpośrednia,
- fosfataza alkaliczna (ALP),
- aminotransferaza asparaginianowa (AST),
- aminotransferaza alaninowa (ALT),
- gammaglutamylotranspeptydaza (GGTP),
- amylaza,
- kinaza kreatynowa (CK),
- fosfataza kwaśna całkowita (ACP),
- czynnik reumatoidalny (RF),
- miano antystreptolizyn O (ASO),
- hormon tyreotropowy (TSH),
- antygen HBs-AgHBs,
- VDRL,
- FT3,
- FT4,
- PSA – Antygen swoisty dla stercza całkowity.
Badania moczu:
- ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu,
- ilościowe oznaczanie białka,
- ilościowe oznaczanie glukozy,
- ilościowe oznaczanie wapnia,
- ilościowe oznaczanie amylazy.
Badania kału:
- badanie ogólne,
- pasożyty,
- krew utajona - metodą immunochemiczną.
Badania układu krzepnięcia:
- wskaźnik protrombinowy (INR),
- czas kaolinowo-kefalinowy (APTT),
- fibrynogen.
Badania mikrobiologiczne:
- posiew moczu z antybiogramem,
- posiew wymazu z gardła z antybiogramem,
- posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella.
Badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku
Badanie ultrasonograficzne (USG):
- USG tarczycy i przytarczyc,
- USG ślinianek,
- USG nerek, moczowodów, pęcherza moczowego,
- USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, w tym wstępnej oceny gruczołu krokowego,
- USG obwodowych węzłów chłonnych.
Spirometria
Zdjęcia radiologiczne:
- zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej,
- zdjęcia kostne – w przypadku kręgosłupa, kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej:
- zdjęcie czaszki,
- zdjęcie zatok,
- zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej.
Poza badaniami wymienionymi powyżej, lekarz POZ może kierować pacjentów także na finansowane przez Fundusz badania endoskopowe: gastroskopię i kolonoskopię.